Akademia polskiego filmu

„Słownik filmu”, red. Rafał Syska, Krakowskie Wydawnictwo Naukowe, Kraków 2010

Zespoły filmowe

Tadeusz Lubelski

Zespoły filmowe - grupy twórczo-produkcyjne, działające w polskiej kinematografii w latach 1955-89. Idea samorządu artystyczno-produkcyjnego filmowców wywodziła się jeszcze z okresu międzywojennego (Stowarzyszenie START 1930-35). Po wojnie wprowadzono ją w życie w epoce przemian okołopaździernikowych; sześć pierwszych Zespołów - Iluzjon, „Kadr”, „Rytm”, „START”, „Studio” i „Syrena” - powołano w 1955; w 1956 doszło „Po prostu” (przemianowane wkrótce na „Drogę”), w 1957 - „Kamera”, w 1967 - „TOR”. W 1956 Zespoły połączono w przedsiębiorstwo Zespoły Autorów Filmowych (ZAF), od 1958 - Zjednoczone Zespoły Realizatorów Filmowych. Lista Zespołów, a także ich skład i kierownictwo wielokrotnie zmieniały się, zwłaszcza w ramach restrykcji po marcu 1968 (większość Zespołów wtedy zlikwidowano, w ich miejsce powołano nowe, krótkotrwałe), w okresie częściowej demokratyzacji na pocz. lat 70. (kiedy niektóre dawne Zespoły przywrócono, powołano też nowe: „X”, „Pryzmat”, „Silesia”, „Perspektywa”, „Profil”, „Zodiak”) oraz w latach 80., po stanie wojennym (zlikwidowano wówczas „X”, powołano m.in. Zespoły „Dom”, „Oko” i „Zebra”). Choć - w ramach socjalistycznego systemu produkcyjnego - kompetencje Zespołów były ograniczone, większość z nich odegrała ogromnie pozytywną rolę, grupując pracowników kinematografii o zbliżonych poglądach i tworząc system opieki nad debiutami. To głównie dzięki pracy Zespołów kino PRL zyskało oblicze. W 1987 przemianowano je na Zespoły Polskich Producentów Filmowych. W 1989 - po transformacji ustrojowej podzielono je od nowa na Studia Filmowe, odtąd dysponujące już rzeczywistymi uprawnieniami producentów.

T.L.

Wróć do poprzedniej strony